مسجد گوهرشاد مشهد؛ اثر تاریخی در حرم امام رضا

هنگامی که سخن از از پر بازدیدترین مسجد ایران به میان می آید مسجد گوهرشاد مشهد جزء اولین مساجد  مهم عنوان خواهد شد. هر مسافری که به شهر مشهد سفر می کند با ورود به حرم امام رضا(ع) به طور حتم نگاهش به گنبد فیروزه ای بزرگ در کنار گنبد طلایی امام خواهد افتاد.

 این مسجد تاریخی مقدس به دلیل تاریخچه ی غنی خود جزء معروف ترین و شلوغ ترین مساجد ایران شناخته شده است. از این رو تصمیم گرفتیم این مقاله را به معرفی مسجد گوهرشاد مشهد اختصاص دهیم.

مسجد گوهرشاد مشهد از مهم ترین مساجد تاریخی که در کنار حرم امام رضا(ع) قرار دارد

پر بازدید ترین مسجد ایران

مسجد گوهرشاد مشهد یکی از مهم ترین مساجد شهر مشهد است که نقش زیادی را در جمع کردن مردم مسلمان و بخصوص شیعیان داشت. این مسجد به دلیل زیبایی معماری آن شهره ی بسیاری پیدا کرد و جزء جاذبه های مهم شهر مشهد شناخته شد.

این شاهکار معماری که در جوار آرامگاه امام رضا (ع) واقع شده است سالانه از افراد بسیار زیادی استفقبال می کند. بخصوص در مراسمات دینی، مذهبی و فرهنگی جلوه ی این مسجد بسیار دلچسب و زیبا خواهد شد.

اگر به این مکان معنوی با ارزش سر بزنید با تمام وجود میزان آرامش و معنویت موجود در آن را دریافت خواهید کرد. بخصوص در شب های جمعه گذراندن وقت در این مکان به همراه دعا و عبادت بسیار لذت بخش خواهد بود.

 برای اینکه بیشتر با این شاهکار معماری آشنا شویم خوب است نگاهی به تاریخچه ی این مسجد بیندازیم.

تاریخچه ی مسجد گوهرشاد مشهد

در بیش از ۵۰۰ سال پیش، زمانی که ایران در دوره ی حکومت تیموریان به سر می برد گوهرشاد بیگم همسر شاهرخ تیموری دستور داد مسجدی را بنا کنند. این شد که معمار قوام الدین شیرازی به ساخت این اثر ارزشمند مشغول شد.

ساخت مسجد گوهر شاد مشهد در سال ۱۴۱۸ میلادی آغاز شد و پس از ۱۲ سال به بهره وری رسید. در طی این ۵۰۰ سال مسجد گوهرشاد به دلایل مختلفی از جمله حوادث طبیعی مانند زلزله و حوادث جنگی مانند گلوله باران روس ها دچار صدمات شد. با این حال توسط معماران خبره مرمت شد.

به طور تقریبی ۶۸ سال پیش معماران مجبور شدند برای اصلاح خرابی ها و صدمات مسجد گوهرشاد مشهد، آن را کاملا تخریب نمایند. بعد از آن بر اساس نقشه ی اصلی و تمام مشخصات قبلی آن دوباره بازسازی کنند.

باز سازی مسجد گوهر شاد مشهد به صورت بسیار دقیقی انجام شد به گونه ای که هیچ تغییری در بنای این اثر رخ نداد و تنها صدمات آن مرمت شد.

تنها تغییرات بوجود آمده، تزئین گلدسته ها با کتیبه و تبدیل کاشی کف ایوان به مرمر می باشد.

مسجد گوهرشاد مشهد به سبک چهار ایوانی طراحی شده و در سردر ایوان مقصوره با خط زیبای شاهزاده بایسنقر نام گوهرشاد خطاطی شده است.

نمای بیرونی مسجد گوهر شاد مشهد

محل قرارگیری مسجد گوهرشاد و مشخصات آن

محل قرار گیری این سازه ی ارزشمند در جنوب آرامگاه امام رضا (ع) می باشد. مسجد گوهرشاد از طریق رواق دار السیاده و دارالحفاظ به حرم وصل شده است. صحن این مسجد به تنهایی دارای ۲۸۰۰ متر مربع می باشد. زیر بنای این مسجد بزرگ به ۹۴۰۰ متر مربع می رسد.

مسجد گوهرشاد مشهد گنجایش ۱۵ هزار نفر را دارد. تصور این تعداد از افراد جمع شده در یک جا حاکی از عظمت این بنا است.

در واقع این مسجد یکی از مساجدی است که به سبک هنر کلاسیک ایران ساخته شد. حیاط یا همان صحن این مسجد یک پلن مربعی دارد. در اطراف این صحن مربعی شکل چهار ایوان بسیار بزرگ وجود دارد.

منبر این مسجد از با کیفیت ترین چوب درخت گردو و گلابی تهیه شده است و با زیبا ترین شکل، هنر مشبک کاری و منبت کاری بر روی آن اعمال شد.

تمام کتیبه ها را شاهزاده بایسنقر با خط زیبای خود خطاطی کرد.

گنبد و ایوان های این مسجد

مسجد گوهرشاد ایوانی به نام ایوان مقصوره دارد که در بخش جنوبی مسجد اجرا شده است. ارتفاع این ایوان بیش از ۵ متر می باشد. در وسط این ایوان محراب بزرگی از جنس مرمر وجود دارد که منبر اصلی مسجد در آن قرار دارد. این منبر به نام منبر صاحب الزمان معروف شده است. ساخت این منبر در زمان فتحعلی شاه قاجار انجام شد.

گنبد مسجد گوهرشاد مشهد  بیش از ۴۱ متر ارتفاع دارد و جزء گنبد های معروف ایران می باشد. سطح گنبد به صورت زیبایی توسط آجر های لعاب دار و کتیبه های نوشته شده با خط کوفی تزئین شده است.  در دو طرف ایوان مقصوره دو مناره ی ۴۳ متری وجود دارد.

از آن جایی که مسجد گوهرشاد جزء بناهای سنتی و کلاسیک ایران می باشد ترکیب رنگی آن از رنگ های متنوعی تشکیل شده است. با این حال رنگ فیروزه ای ایرانی به عنوان رنگ غالب سازه شناخته می شود.

رویداد های تاریخی که در مسجد گوهرشاد رخ دادند.

از آن جایی که مسجد گوهرشاد مشهد از نظر تاریخی و معنوی در نزد مردم از جایگاه بسیار بالایی برخوردار است در موقعیت های مهم همانند نشست ها و بست نشینی ها جایگاه مهمی داشت.

مثلا در سال ۱۳۱۴ شمسی زمانی که رضا شاه قانون اجباری شدن پوشیدن کلاه شاپو را صادر کرد مردم به اعتراض در برابر این موضوع در مسجد گوهرشاد تجمع کردند. این تجمع به دلیل سرکوب مردم توسط حکومت به واقعه ی خونین تبدیل شد زیرا به جان باختن بیش از ۱۶۰۰ نفر و مجروح شدن ۳۰۰ نفر و همچنین بازداشت ۸۰۰ نفر از مردم بی گناه منجر شد.

قطعا اتفاقات رخ داده در این محل به ارزش و اهمیت آن خواهد افزود. از این رو مسجد گوهرشاد به نمادی از مقاومت مردم و نپذیرفتن ظلم از طرف دولت ها تبدیل گردید

افسانه و حکایت هایی که در مورد بنای گوهرشاد گفته شده است.

می گویند بانو گوهرشاد که از سن ۱۶ سالگی با شاهرخ تیموری ازدواج کرده دختری بسیار مذهبی و پاک دامنی بود. بانو گوهرشاد به دلیل ایمان زیاد و اراده ای که به اهل بیت و ائمه (علیهم السلام) داشت دستور داد مسجدی در جوار حرم امام رضا علیه السلام بنا شود.

در زمانی که کار های ساخت و ساز این مسجد انجام می شد بانو گوهرشاد بر روند پیش برد کار ها نظارت می کرد. در این بین یکی از کارگران جوان شیفته ی بانو گوهرشاد می شود.

هنگامی که این جوان به خود جرئت ابراز علاقه می دهد بانو گوهرشاد از او می خواهد که ۴۰ روز را در اعتکاف بگذراند. در طی این مدت که جوان به دستور بانو به اعتکاف می پرداخت تمام عشقی که او به بانو گوهرشاد داشت از بین رفت و عشق آسمانی جایگزین آن شد.

برخی می گویند که جوان پس از گذشت ۴۰ روز فوت می کند و برخی دیگر می گویند که او باقی عمر خود را عابد و زاهد گذراند.

با این حال صحت این گفته ها زیاد دقیق نیست ولی این افسانه را نیز می توان جزء داستان های پند آموز دانست.

نمایی از ایوان مقصوره در مسجد گوهر شاد

 جمع بندی

مسجد گوهرشاد مشهد از ارزش معنوی و زیبایی  زیادی برخوردار است. اگر مقصد سفر شما مشهد باشد حتما به این مسجد سر بزنید. مطمئناً حس و حال معنوی و خالصانه ای که در این مکان تجربه می کنید تبدیل به یک تجربه ی آرامش بخش و خاطره ای شیرین خواهد شد.

هنگامی که وارد این مسجد می شوید سعی کنید با خلوص نیت و آمادگی روحی وارد شوید. داشتن طهارت و خواندن دعا و آیات قرآن در این مکان به شما کمک می کند انرژی های منفی را از خود دور کنید و با انرژی های مثبت جایگزینشان کنید.

خوب است بدانید که بازدید از این مسجد کاملا رایگان است و نیازی نیست هزینه ای را برای ورودی بدهید.

با آرزوی سفری خوش برای شما”

منبع : ایران تراول 24